Wonderen

Foto: installatie "You make me wonder" van Jeppe Hein op het kunstenfestival te Watou in 2016.

Guilty pleasure

Mijn grootste guilty pleasure? Dat is ongetwijfeld doelloos ronddwalen in musea en kunstfestivals. Urenlang kan ik baden in schoonheid en hou ik ervan geprikkeld te worden door zowel hedendaagse installaties als klassieke meesterwerken. Mijn absolute snoepreis was er eentje naar de Biënnale van Venetië in 2019. Het thema was "May you live in interesting times" en die slogan was er boenk op. We werden niet alleen figuurlijk ondergedompeld in eindeloze kunstvariaties, we spoelden ook bijna letterlijk weg in een vloedgolf die de hele stad in een openbaar zwembad veranderde. Net voor de COVID-19-pandemie uitbrak, leverde de trip naar Venetië dus heel wat verhalenvoer op. Vandaag laat ik die verhalen nog even rusten en wil ik jou graag meenemen naar de wonderlijke wereld van betekenisvol toeval, zeg maar de magie van synchroniciteit.

Betekenisvol toeval

Synchroniciteit kun je dus omschrijven als betekenisvol toeval. Je hebt bijvoorbeeld zin in frietjes en 'plots' krijg je een berichtje van enkele vrienden of je die avond goesting hebt om samen frietjes te smullen. Albert Einstein zou ooit gezegd hebben dat je slechts op twee manieren kunt leven: alsof niets een wonder is en alsof alles een wonder is. Albert is er niet meer om die uitspraak te bevestigen of te ontkennen, toch kies ik er graag voor om op de tweede manier te leven: een leven waarin synchroniciteit opgemerkt en gekoesterd wordt. Je mag het banale toevalligheden vinden, flauwekul of geitenwollen sokken gezever. Jouw leven, jouw feest, weetjewel?  

Het mooie is, als je het durft toelaten, word je regelmatig verrast op zo'n wonderlijke, betekenisvolle toevalligheden. Alsof ogenschijnlijk banale gedachten, gevoelens en gebeurtenissen omlijst worden met een gouden randje. Ik weet wel dat je eigenlijk gewoon vindt wat je zoekt en geef toe, is dat nu niet het allerleukste van dit hele verhaal? Het zoeken, vinden en vertroetelen van kleine wonderen in een wereld waarin meer dan genoeg ellende de revue passeert? Nog leuker wordt het als je helemaal niet aan het zoeken bent, als je zomaar wat aanmoddert en ronddwaalt en dan op jouw pad nog meer betekenisvolle toevalstreffers vindt dan je ooit had durven zoeken. Zo vond ik mijn huidige partner en zo vind ik af en toe eens geldbriefjes op straat, maar dat zijn allemaal verhalen voor een volgende keer.

Een wonderlijk foto-archief

Deze week doorzocht ik mijn iCloud met de zoekterm 'wonder'. Al snel kreeg ik tientallen foto's te zien dat mijn digitaal foto-archief als een wonder bestempelde. Heel voorspelbaar kreeg ik als resultaat enkele foto's van reeds bezochte wereldwonderen in mijn zoekopdracht. Zelf mocht ik al twee zo'n wonderen aanschouwen: Machu Picchu in Peru en de Chinese muur in China. Naast de officieel vastgelegde wereldwonderen, bestempelde mijn iCloud ook foto's van de Akropolis in Athene, de scheve toren van Pisa, het Empire State building in New York en het terracottaleger in Xian als wonderen. Ik geef het algoritme groot gelijk: het waren en zijn stuk voor stuk wonderlijke reiservaringen. Daarnaast kreeg ik veel variaties op de Eiffeltoren voorgeschoteld. Foto's van de Eiffeltoren met een ex-lief erbij, foto's met mijn huidige partner, foto's met de oudste kinderen, foto's met een vriendin, enzovoort. Het is duidelijk af te lezen in mijn archief dat ik mij regelmatig laat verwonderen in Parijs, de onbetwiste stad van de liefde. Ook de IJzertoren in Diksmuide, het Monument for a Wullok in Oostende, het Louvre in Parijs en het restaurant 'House of Wonders' in Portugal (boek zo snel je kan een tafeltje in dit restaurant) werden als suggestie getoond. Niet enkel architecturale pareltjes kwamen tevoorschijn. Ik kreeg mezelf te zien met een t-shirt van Wonder Woman aan (een fase, ze is voorbij), een knalroze verjaardagstaart voor mijn dochter haar twaalfde verjaardag en mijn partner die de baby aan het verschonen was. Inderdaad, wonderlijke gebeurtenissen.

De laatste foto die verscheen toonde een tekst met witte neonletters waarop stond "You make me wonder". Het bleek een installatie van Jeppe Hein te zijn, tentoongesteld tijdens de zomer van 2016 in Watou. Het thema was "de kracht van mededogen". Ik ging op zoek naar de catalogus (net zoals de toegangskaartjes, plattegronden en flyers spaar ik de catalogussen) en vond er volgende quote:

We leven in een fantastische wereld. Maar er is werk aan.
Het gaat snel. Meedogenloos snel. Voor velen te snel.

Warm Watou

Aah snelheid, na zo'n tergend trage januarimaand mag het misschien wat sneller. Ik word terug gekatapulteerd naar de zomer van 2016, toen ging er helemaal niets snel in Watou. Het was een snikhete dag toen ik samen met mijn oudste kinderen het kunstenfestival bezocht. Om de een of andere reden voelden bijna alle zomers in Watou als verschroeiend heet. De hitte kwam dus niet als een verrassing, doch als een vertrouwde verwelkoming van mijn jaarlijkse kunstbedevaart. 

Het was de bedoeling dat je langs een parcours wandelde met een tiental locaties waarvan de meesten rond het dorpsplein lagen. In de kerk, het stadhuis, de parochiezaal, de brouwerijsite en enkele (meestal vervallen) rijhuisjes werd je dan getrakteerd op een kunstinstallatie. Als apotheose moest je traditiegetrouw een tocht ondernemen naar een hoeve dwars door velden heen waar geen centimeter beschutting tegen de verschroeiende zon te vinden was. 

Gesmolten ijsjes

Ik was en ben een ramp in oriënteren. Hoewel ik jaren na elkaar hetzelfde parcours bewandeld heb in het dorp, geraakte ik telkens opnieuw de weg kwijt. Ik draaide het kaartje naar links, naar rechts, hield het ondersteboven en uiteindelijk moest ik een drietal keer de weg vragen. De tocht ging niet vooruit. Na twee uur ronddwalen werd ik gedwongen om samen met mijn uitgeputte kinderen op adem te komen in de kleine supermarkt op het dorpsplein. Airco was er niet. Hun deuren stonden wagenwijd open wat de lucht in de supermarkt alleen maar zwaarder maakte. Alle gekoelde dranken waren uitverkocht. De flessen drinkwater achteraan de winkel voelden lauw aan maar toch kochten we alle flessen die we konden dragen. In de diepvrieskast lagen geen afzonderlijk verpakte ijsjes. Ik moest een familieverpakking frisco's kopen. Het plan was dat ik en mijn twee kinderen elk twee frisco's zouden eten. Toen we onze eerste frisco op hadden, waren de overgebleven exemplaren tot een onbeduidende massa gesmolten. De rest van de dag plakten onze handen bijeen door de verdroogde restjes vanille-ijs en gesmolten chocolade die zich vermengden met het zweet dat we tevergeefs van onze lichamen probeerden weg te wrijven.  

Het was een prachtige editie in 2016. Misschien de mooiste die ik me kan herinneren. Omdat we zo traag wandelden, beslaat de herinnering een groot veld in mijn geheugen. Ik herinner me kleine, plastieken mensjes die bijeengepakt zaten in een boot; ik herinner me gigantisch grote mieren op een witgekalkte muur; ik herinner me griezelige maskers van papier maché; ik herinner me levensechte wassen lijken alsof het een foute Madame Tussauds expo betrof; ik herinner me een kamer vol blauwe ballonnen in de vorm van een dolfijn; ik herinner me rijen vol glazen bokalen gevuld met verf en ik herinner me dat ik meestal niets begreep van het hoe of waarom de kunstwerken tentoongesteld werden. Kunst bekijken vind ik stiekem het leukst als ik het niet zo goed begrijp. Na afloop zoek ik graag de kunstwerken op en verwonder me dan over de verschillende betekenissen die anderen eraan geven. Niet alleen de kunstwerken maakten indruk. Ik herinner me de kinderen die loom lagen te rusten in een houten hoorn in het Brennepark en hoe ik het zweet van mijn voorhoofd veegde en alweer een fles water leeg dronk. Ik herinner me na elk afgevinkt huisje op het parcours een mengeling van opluchting en spijt dat het einde van onze beproeving weldra in zicht was.

Jammer, maar helaas

Afgelopen zomer bezocht ik Watou alleen. Als je een moeder van drie bent, dan is tijd alleen doorbrengen luxe van de bovenste plank. Je weet dat je niet echt alleen op deze wereld bent, je weet dat je naar een huis vol mensen mag terugkeren, je weet dat ertussenuit knijpen je maar af en toe gegund wordt. Vraag me wat ik zou doen met een vrije dag als de kinderen naar school zijn en ik geef het je op een blaadje: ik zoek een tentoonstelling om in te verdwalen. Het was een frisse zomerdag toen ik Watou in 2023 bezocht. Het parcours was veranderd: de afgelegen boerderij werd niet meer als locatie gebruikt en de andere locaties kon ik razendsnel terugvinden dankzij Google Maps die de weg wees. De kunstwerken lieten niets aan de verbeelding over, ze hadden stuk voor stuk QR-codes gekregen zodat de boodschap duidelijk verstaanbaar werd. In de supermarkt zoemde een spiksplinternieuwe airco-installatie, de rekken in de koelkasten stonden minutieus gevuld met vruchtensappen en energiedrankjes en de diepvrieskast zat boordevol afzonderlijk verpakte ijsjes. Toen ik de laatste locatie mocht afvinken, dacht ik dat het beter was deze editie zo snel mogelijk te vergeten. Op de laatste locatie kreeg je als bezoeker de kans om kringwinkelvondsten en publicatiemateriaal, waaronder de catalogussen, te bewerken. Eén catalogus was treffend herwerkt: "Jammer maar helaas". Boenk erop, weeral. 

Dankjewel universum!

Na het schrijven van deze blog, sprong ik in de auto om een vriendin te bezoeken. Ik zette de radio aan en hoorde luid zingen "I wonder how, I wonder why". Geen minuut later zong ik luidkeels Lemon Tree mee van Fool's Garden**. Ik moest lachen en reed met de gps aan verder naar het landelijke Gits. Aangekomen op mijn bestemming parkeerde ik mijn auto. Ik voelde een kriebel, keek naar mijn zwarte, glanzende mocassins en wist het gewoon. Ik nam een schoen vast in mijn rechterhand en draaide ze om: "Wonders" stond er op de onderkant gedrukt. Ik sloot mijn ogen en bedankte het universum voor zo'n sterk staaltje synchroniciteit. De wonderen zijn duidelijk de wereld nog niet uit en ik hoop, neen, ik ben er zeker van, dat ik nog vaak zal mogen "wonderen". Jij ook?

Ik wonder
jij wondert
u wondert
gij wondert
hij/zij/het wondert
wij/we wonderen
jullie wonderen
zij/ze wonderen
- vanaf nu allemaal een klein, klein beetje meer?

Nu ben ik natuurlijk ook benieuwd naar wat jij te zien krijgt op je telefoon als je de zoekterm 'wonder' intikt in jouw digitaal foto-album. Laat je het mij weten op info@vertelmagie.be of via Instagram?

** Voor de volledigheid: na het liedje "Lemon tree" kwam "Crazy" van Gnals Barkley door de luidsprekers knallen. Hoe Gnals over deze wonderlijke gebeurtenissen denkt? "I think you're crazy" en dat maal drie. Dankjewel Gnals, we staan weer met onze voeten op de grond.